Uit het verenigingsblad De Maerelink

VROUWEN EMANCIPATIE

Aletta Jacobs

Iemand vroeg mij, als ik terug kon gaan in de tijd, in welke tijd ik zou hebben willen leven. Daar hoefde ik, eerlijk gezegd, niet lang over na te denken: eind 19^e begin 20^e eeuw, zo tussen 1860 en 1930. De tijd van de Engelse suffragettes, de Nederlandse feministes, de tijd van “ons aller” Aletta Jacobs. Ik bedacht – in het kader van de internationale vrouwendag op 8 maart jl. – laat ik daar nou eens een verhaal over schrijven.

In mijn verhaal was ik de beste vriendin van Aletta en ik steunde haar door dik en dun in haar strijd voor vrouwen emancipatie.

Toen ze haar brief schreef naar eerste minister Thorbecke zat ik naast haar. Ze wilde zo graag arts worden, maar vrouwen mochten niet naar de universiteit. Zij vroeg in haar brief toestemming om aan de universiteit colleges te volgen. We hebben samen de brief wel tien keer doorgelezen, verbeterd, veranderd, gezwoegd en gezweet hebben we, maar het was de moeite waard. Minister Thorbecke was overtuigd, hij antwoordde dat het mocht. De brief van zijne Excellentie was niet aan Aletta gericht, maar aan haar vader, dat dan nog wel. We hadden nog een lange weg te gaan, maar dit was een geweldig begin. Aletta werd een goede arts, die het vooral opnam voor de gewone mens en met name de vrouwen. Zo kreeg zij bijvoorbeeld veel vrouwelijk winkelpersoneel op haar spreekuur met ernstige rugklachten. De meisjes moesten elke dag minimaal 11 uur staan. Aletta heeft ervoor gezorgd dat winkeliers verplicht werden hun zaak van zitplaatsen te voorzien.

Haar belangrijkste doel in het leven was vechten voor de gelijkheid van man en vrouw. Wij noemden ons de feministen, we hadden een voorbeeld aan de Engelse vrouwen die suffragettes werden genoemd. Die Engelse dames waren nog een stuk feller dan wij, relletjes schoppen, ruiten ingooien, vernielingen aanrichten, zij schopten met geweld alle heilige huisjes omver. Wij feministes in Nederland waren ook niet bang ons mondje te roeren en dat werd ons lang niet altijd in dank afgenomen, ook veel vrouwen waren tegen ons. “Ja, misschien hebben ze wel een beetje gelijk, maar de manier waarop, ze moesten zich schamen.”

Maar als je niet heel hard roept en demonstreert en relletjes schopt dan gaat er geen enkel heilig huisje om. Je moet luidruchtig de barricades op en dat deden we, reken maar.

Vijftig jaar is er gestreden voor het vrouwenkiesrecht! Aletta was voorzitster van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht en ik was (in mijn verhaal, of je kunt ook wel zeggen mijn dagdroom) haar rechterhand.

In 1919 werd het vrouwenkiesrecht officieel aangenomen in het parlement en in 1922 mochten de vrouwen in Nederland voor het eerst gaan stemmen. Een triomfjaar voor Aletta en mij.

Later, in de zestiger jaren heb ik meegedaan aan de tweede emancipatiegolf in Nederland, ik was lid van de Dolle Mina’s. Kijk dat is het leuke van verhalen schrijven, je kunt jezelf in elke tijd plaatsen. Eerst de rechterhand van Aletta Jacobs, daarna Dolle Mina. Ook deze emancipatiegolf ging gepaard met relletjes en tegen heilige huisjes schoppen. We werden – ook en soms zelfs met name door vrouwen – met hoongelach ontvangen. Maar daar trokken wij ons niets van aan, vechten voor je hachje was ons motto en niet bang zijn voor je hachje. We hebben uiteindelijk veel bereikt. Kinderopvang, zwangerschapsverlof, gelijke beloning (is nog niet altijd het geval helaas). In 1980 werd de wet gelijke behandeling van man en vrouw aangenomen in het Nederlandse parlement.

Wat ik zelf heel belangrijk vond en vind is de slogan “Marie wordt wijzer.”

Want de enigen die alle onderdrukking van vrouwen kunnen wegnemen in deze wereld zijn de vrouwen zelf en daarvoor is goede scholing absoluut noodzakelijk.

 

KOMT ZUSTERS TREKT TEN STRIJDE

LATEN WE ZORGEN VOOR BETERE TIJDEN

VOOR ALLE MEISJES EN VROUWEN

LATEN WE EEN WERELD BOUWEN

MET VOOR IEDER GELIJKE RECHTEN

DAT IS WAARD OM VOOR TE VECHTEN

 

Willie de Kubber-Verheijden

 

 

VROUWELIJKE  DIRIGENTEN

Frieda Belinfante (links) met haar partner componiste/pianiste Henriëtte Bosmans

In deze aflevering nu eens geen jonge, rijzende ster, maar wat wetenswaardigheden over Frieda Belinfante.  Zij werd in 1904 geboren als dochter van een Joodse pianist en muziekschool-eigenaar.

Vanaf haar 9^e jaar leerde zij cello spelen. Haar opleiding volgde ze later aan het Amsterdams Conservatorium. Haar eerste optreden, samen met haar vader, vond plaats in 1920 en tijdens de twintiger jaren was zij eerste celliste bij de Haarlemsche Orkest Vereeniging. De lesbische Frieda woonde samen met haar vriendin, maar voor de schone schijn trouwde ze in 1930 met de muzikant Johan Feltkamp (fluitist), een huwelijk dat geen lang leven beschoren was want in 1936 eindigde het in een scheiding.

Vanaf 1935 leidde zij een kinderkoor, daarna werd ze dirigent van het Vrouwenkoor en het Sweelinck-orkest van de Gemeentelijke Universiteit in Amsterdam.

Als muzikaal hoogtepunt won Frieda, als enige vrouwelijke deelnemer, een dirigentenconcours, georganiseerd door Hermann Scherchen. Een optreden daarna als gastdirigent bij het Orchestre de la Suisse Romande in 1939 ging niet door vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Tijdens deze oorlog trad zij toe tot het verzet en was zij onder meer betrokken bij de aanslag op het Amsterdamse Bevolkingsregister op 27 maart 1943. Omdat ze daarna haar leven niet meer zeker was in Amsterdam, vluchtte ze naar het neutrale Zwitserland, waar ze in een vluchtelingenkamp een koor oprichtte.

Na de bevrijding keerde ze terug naar Nederland, waar ze echter haar draai niet meer kon vinden, zeker ook gezien het feit dat het grootste deel van haar familie van vaderskant in concentratiekampen vergast was.

In 1947 vertrok zij naar Californië, waar ze de eerste vrouwelijke professionele dirigent werd bij het Orange Philharmonica Orchestra. In 1955 kreeg ze de Amerikaanse nationaliteit. Genoemd orkest werd in 1962 opgeheven, hetgeen ontslag voor Frieda betekende. Zelf was ze van mening dat dit te maken had met haar geaardheid (ze was immers lesbisch). Wel bleef ze nog muzieklessen geven.

De in 1995 overleden Frieda Belinfante was een vooruitstrevende vrouw, die haar tijd ver vooruit was en die vlak voor haar dood verklaarde: “Ik ben 50 jaar te vroeg geboren”.

Frieda Belinfante voor haar eigen orkest

 

Jeanne Reijnen